Zanim zaczniemy dietę i odchudzanie, często zapominamy o naszym podejściu do spożywanych posiłków. Wyrzuty sumienia po jedzeniu, obsesyjne liczenie kalorii, trudne relacje z bliskimi – to kilka objawów zaburzeń odżywiania. Jak sobie z nimi radzić i przejść rozsądnie przez redukcję? Na te pytania odpowiada Hubert Wojarski – zaprzyjaźniony dietetyk Studio Synergy.

SYNERGY TEAM: Kiedy możemy stwierdzić, że nasza relacja z jedzeniem jest nieprawidłowa?
Hubert Wojarski: Coraz częściej spotykam się z przypadkami, gdy pacjent mówi, że zjada czekoladki, chipsy i podwójne porcje posiłków dlatego, że znajduje w tym pocieszenie. Po takim incydencie czuje się lepiej, bo zaspokoił swoje chwilowe potrzeby. Niestety po niedługim czasie następuje uczucie złości i smutku. Dochodzi do przemyśleń na temat własnego wyglądu, zdrowia, samopoczucia i koło się zapętla. Pacjent ponownie potrzebuje pocieszenia, które może sobie zagwarantować kolejną porcją smacznego obiadu lub przekąskami. Taka sytuacja przedstawia nieprawidłowe relacje z jedzeniem. Dokładniej w sytuacji, gdy pożywienie traktujemy się jako pocieszenie, a nie źródło energii, witamin i minerałów. Nieprawidłowe relacje z jedzeniem mogą przyjmować wiele postaci. Niektórzy obsesyjnie przeliczają każdy gram (g) spożywanego jedzenia na kalorie, białko, tłuszcze, węglowodany i wiele innych składowych diety. Odstępstwa od planu są dla tych osób nie do zaakceptowania. Gdy dojdzie do zaburzenia planu np. przez chwilę słabości to osoby, odmawiają sobie przyjemności, to nie jedzą przez kilkanaście/kilkadziesiąt godzin, wychodzą na niemożliwie intensywne dla nich treningi, a niekiedy prowokują biegunki lub wymioty.

SYNERGY TEAM: Jakie są skutki zaburzeń odżywiania? 
Hubert Wojarski: Skutki uboczne zaburzeń odżywiania są niezliczone i zależą od stopnia nieprawidłowych relacji z jedzeniem. Pierwszym zauważalnym skutkiem zaburzeń odżywiania jest zazwyczaj szybka zmiana masy ciała. Osoby przejadające się będą nabierały na masie. Osoby, które nie dojadają, będą traciły na masie ciała. W obu przypadkach obserwuje się niedożywienie pod względem wartościowych składników diety. Osoby przejadające się nadal mogą borykać się przecież z deficytem witamin i minerałów. W zależności od przypadku kolejnymi skutkami zaburzeń odżywiania są: pogorszenie ogólnego samopoczucia i jakości snu, zaburzenia metaboliczne i hormonalne prowadzące u kobiet do braku miesiączki, a nawet bezpłodności. Do schorzeń zaliczających się do grupy zaburzeń odżywiania wynikających z przejadania się należy tzw. Binge Eating Disorder (BED), które charakteryzuje się napadowym objadaniem się. Osoba z BED będzie jeść, dopóki nie odczuje spełnienia, a podczas tego procesu będzie jej towarzyszyć poczucie braku kontroli. Następnego dnia osoba chora nieświadoma tego, że ma niezdrowe relacje z jedzeniem, powtórzy tę czynność.

SYNERGY TEAM: Do jakich poważnych chorób prowadzi ED oraz BED? 
Hubert Wojarski: Gdy zaburzenia odżywiania nie są wystarczająco wcześnie zdiagnozowane i niepodejmowane jest leczenie, to może dochodzić do zachorowania np. na anoreksję lub bulimię. W takim przypadku należy niezwłocznie zgłosić się na leczenie psychoterapeutyczne i należy zastanowić się także nad współpracą z dietetykiem. W skrajnych przypadkach niedożywienia lub nadmiernego jedzenia może dochodzić do uszkodzenia układu krwionośnego, niewydolności narządów wewnętrznych, a nawet śmierci.

SYNERGY TEAM: Oprócz chorób jak anoreksja i bulimia, eating disorder powoduje również spadek nastroju i skutki psychiczne? Jak zachowuje się chory? 
Hubert Wojarski: Gorsze samopoczucie, brak akceptacji swojego zachowania, wyglądu zewnętrznego, stanu zdrowia to jedne z najczęściej występujących objawów psychicznych towarzyszącym osobom cierpiącym na ED. Chory z anoreksją lub bulimią nie da po sobie odczuć, że ma problem zdrowotny. Osoby chore będą ubierały się w ciuchy, które przykryją niedoskonałości i oznaki choroby. W towarzystwie, osoby z zaburzeniami odżywiania będą starać zachowywać się normalnie. Czasami mogą odmawiać jedzenia, napojów, ale nie będą robić tego w stopniu, który może zwrócić na nich uwagę. Osoba z bulimią może prowokować wymioty, natomiast osoba borykająca się z anoreksją prawdopodobnie odmówi sobie spożycia kilku następnych posiłków.

SYNERGY TEAM: Czy zaburzenia odżywiania mają wpływ na relacje z bliskimi? 
Hubert Wojarski: Osoba borykająca się z zaburzeniami odżywiania czuje się osamotniona, często nie znajduje zrozumienia u najbliższych. Przez to relacje z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi ulegają pogorszeniu. Osoba chora nieustannie myśląc o jedzeniu, będzie odmawiać spotkań towarzyskich z obaw o obecność jedzenia, przekąsek, które mogłyby negatywnie wpłynąć na ich zdrowie psychiczne lub spowodować objadanie się.

SYNERGY TEAM: Co poradziłbyś osobom, które cierpią na ED? 
Hubert Wojarski: Każda osoba, która boryka się z zaburzeniem odżywiania. Dobrze mieć obok siebie, kto zrozumie chorobę i jej schematy. Niezależnie od tego, czy jest to członek rodziny, czy specjalista z zakresu żywienia lub psychologii, to warto otworzyć się na zdanie osób, którym zależy na zdrowiu chorego. Świadomość występowania schorzenia lub choroby to pierwszy krok do tego, by wprowadzić odpowiednie metody leczenia. Działanie na własną rękę w wielu przypadkach prowadzi do pogłębienia zaburzeń odżywiania lub przejścia z jednej skrajności w drugą, która niekoniecznie będzie skutkować polepszeniem stanu zdrowia. Nie szukaj sposobów na szybkie odchudzanie lub szybkie nabieranie na masie ciała. Pracuj nad zrozumieniem potrzeb swojego organizmu, a nie na jak najszybszym osiągnięciu celu.

SYNERGY TEAM: Jak wygląda podejście do aktywności fizycznej osób z ED?
Hubert Wojarski: Osoby z zaburzeniami odżywiania bardzo często nie rozumieją podstawowych założeń podejmowania wysiłku fizycznego. Aktywność fizyczna jest zdrowa – to prawda, ale także w tym aspekcie można porównać wysiłek fizyczny do substancji w znanym twierdzeniu: „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną”. Tylko dawka czyni, że dana substancja nie jest trucizną. Jeśli aktywność charakteryzuje się zbyt dużą intensywnością i częstotliwością (np. codzienne biegi lub treningi na siłowni) to istnieje ryzyko, że zamiast pozytywnego wpływu na zdrowie przyczyni się do powstawania lub pogłębiania zaburzeń odżywiania. Chorzy na zaburzenia odżywiania oprócz niezdrowych relacji z jedzeniem mogą przejawiać obsesyjne podejście do wysiłku. Istnieją przypadki, kiedy osoba spożywała 500-800 kcal dziennie i każdego dnia podejmowała wysiłek, który pozwoli wykorzystać całą przyjętą z jedzeniem energię. Chora osoba miała na celu jak najszybszą redukcję tkanki tłuszczowej i żyła w przekonaniu, że jest to dla niej dobre.

SYNERGY TEAM: Jak budować pozytywne relacje z jedzeniem? Bez obsesyjnego liczenia kalorii i miejscem na małe przyjemności? 
Hubert Wojarski: Zacznij od uświadomienia sobie tego, co jesz. Zadaj sobie pytanie, czy  chcesz zjeść, bo odczuwasz głód, dlatego, że chcesz poczuć się przyjemniej, odstresować się albo zabić nudę lub samotność. Jeśli nie odczuwasz głodu, to zaczekaj do następnego posiłku i postaraj się znaleźć przyczynę chęci do jedzenia. Podstawą zmiany nawyków żywieniowych jest cierpliwość. Jeżeli przez kilka lub kilkanaście lat borykasz się z niezdrowym podejściem do jedzenia, to nie naprawisz tego w tydzień lub dwa. Daj sobie czas na wprowadzanie małych, ale regularnych zmian. Postaraj się zrozumieć, że niektóre nawyki żywieniowe popularne kilka lat temu nie są dla Ciebie odpowiednie. Nie masz potrzeby jedzenia wszystkiego z talerza — możesz zostawić połowę ziemniaków na następny posiłek. Nie musisz kończyć opakowania produktu — możesz zamrozić pozostałość i wykorzystać ją np. za tydzień.

SYNERGY TEAM: Od czego zacząć, zmieniając niezdrowe nawyki?
Hubert Wojarski: Nie porównuj się do innych. To, co jest widoczne w magazynach, Internecie i telewizji nie musi być zgodne z prawdą. Jesteś wyjątkowy i musisz identyfikować swoje prawdziwe potrzeby, a nie te zmotywowane wyglądem lub czynami innych. Na końcu wyznacz przemyślane cele zdrowotne. Nie skupiaj się na wyglądzie, kilogramach i centymetrach. Zamiast tego pomyśl o swoich samopoczuciu, relacjach z najbliższymi i przyjemności, która może wynikać ze spożywanych produktów.